زیر و بم موسیقی روی خط اینترنت هنرمندان و مدرسان درباره شیوه آموزش و تمرین آنلاین چه نظری دارند؟
طی چند ماهه گذشته فعالیت‌های هنری و اجراهای گروهی و برگزاری کنسرت که منبع درآمد بخشی از اهالی موسیقی است به دلیل بحران بیماری کرونا و جلوگیری از شیوع ویروس کویید ۱۹ به طور کامل تعطیل شده است. از طرفی آموزشگاه‌های موسیقی نیز وضعیت نابسامانی پیدا کرده‌اند. در مقطعی به دلیل بالا گرفتن ابتلا و مرگ و میر حاصل از بیماری کرونا آموزشگاه‌ها نیز مانند دیگر بخش‌ها فعالیت خود را به طور کامل تعطیل کردند و پس از آن بنا به شرایط موجود شیوه آنلاین و مجازی را برای آموزش هنرجویان برگزیدند.
در ابتدا اغلب مدرسان و صاحبان و مدیران آموزشگاه‌ها از شیوه آموزش آنلاین استقبال کردند و این روش را راهی برای ادامه فعالیت در شرایط بحرانی دانستند. برخی نیز به دلایل مختلف از آموزش‌های مجازی ابراز نارضایتی کردند و حال هرچه می‌گذرد بر تعداد مخالفان شیوه آموزش آنلاین افزوده می‌شود.
طی چند ماه گذشته در گفتگو با اساتید و مدرسان و صاحبان آموزشگاه‌ها، نظر آنها را درباره شیوه‌های آموزشی و تمرینی آنلاین و مجازی جویا شده ایم. گزارش پیش‌رو پرونده‌ای است درباره نظرات و پیشنهادات اهالی موسیقی نسبت به آموزش و تمرینات آنلاین و مزایا و مضرات آن.
ناصر نظر (موسیقی‌دان، آهنگساز و مدرس موسیقی)
«اوائل اسفند فعالیت‌های مجازی را تست کردیم و پاسخ مثبت گرفتیم»
«کندی سرعت اینترنت آموزش آنلاین را با مشکل مواجه کرده»
«شاید پس از پایان بحران آموزش آنلاین مرسوم شود»
ناصر نظر
ناصر نظر یکی از هنرمندانی است که همواره دغدغه موسیقی کودکان و نوجوانان داشته و سال‌هاست در این زمینه فعالیت می‌کند. او از ماه‌های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی بر موسیقی کودکان و نوجوانان تمرکز کرده و با تشکیل ارکستر «پارس» در جشنواره‌های مختلف حضور یافته و در آموزشگاه موسیقی‌اش به تعلیم و تربیت تخصصی کودکان و نوجوانان مشغول است.
ناصر نظر طی گفتگویی که چندی پیش داشته، درباره شیوه آموزش آنلاین در شرایط کرونا زده فعلی گفته است: «از آنجا که خودم و مجموعه در زمینه کارهای انفورماتیک و فعالیت‌های مجازی تجربه چندین ساله داریم، در همان ابتدای بحران، بروز چنین وضعیتی را پیش‌بینی کردم و به این نتیجه رسیدم که برای قرار نگرفتن در وضعیت فعلی و جلوگیری از اتفاقات بعدی و برای آنکه فعالیت‌هایمان متوقف نشود، باید تمهیداتی را به کار بگیریم؛ لذا از همان ابتدای اسفندماه سال گذشته تغییر رویه دادیم و کلید کار را زدیم و فعالیت‌های مجازی را تست کردیم و پاسخ مثبت گرفتیم. در آن مقطع هنوز چنین فعالیت‌هایی در ایران و دیگر کشورهای دنیا مرسوم نبود.»
ناصر نظر در ادامه همان گفتگو، اذعان داشته است: «اول با کلاس‌های ساز که انفرادی بودند به صورت مجازی و آنلاین آغاز به کار کردیم و خوشبختانه اکثر والدین، معلمان و بچه‌ها نسبت به این تغییر رویه نظر مثبتی داشتند. البته با توجه به کندی سرعت اینترنت در منازل، مشکلاتی وجود دارد، اما با این حال روند مثبتی را پیش گرفتیم.»
ناصرنظر افزوده است: «فعلا در زمینه برگزاری کلاس‌های سازهای تخصصی امکان برگزاری حضوری وجود دارد، زیرا کلاس‌ها به صورت گروهی نیستند و انفرادی برگزار می‌شوند.»
نظر در ادامه نسبت به ادامه آموزش‌های آنلاین نظر مثبتی داشته و گفته است: «شاید پس از پایان بحران کرونا نیز روش فعالیت‌های اجتماعی تغییر کند و برگزاری کلاس‌ها و برنامه‌ها و تشکل‌های آنلاین و مجازی به اتفاقی معمول تبدیل شود.»
محمدامین اکبر پور (نوازنده، آهنگساز و موسس و سرپرست گروه «سایه ارغوان»)
«برگزاری کلاس‌های آنلاین باعث شد که از کارها و رفت و آمدهای زمانگیر و قرارهای اضافه بکاهم»
«با شیوه آنلاین هم درس می‌دهم و هم درس می‌گیرم»
محمدامین اکبرپور
محمدامین اکبرپور یکی از هنرمندانی است که دغدغه موسیقی ایرانی دارد. او فارغ التحصیل موسیقی است و سال‌ها از محضر زنده‌یاد محمدرضا لطفی بهره برده و شاگرد استادانی چون زیدالله طلوعی، کیوان ساکت، داریوش طلایی و داریوش پیرنیاکان بوده است. اکبرپور در زمینه تدریس نیز فعال است و در مکتب‌خانه «میرزا عبدالله» و دیگر آموزشگاه‌ها به تعلیم و تربیت هنرجویان مشغول است.
محمدامین اکبرپور طی گفتگویی که در تاریخ ۲۲ خرداد داشته، درباره شیوه آموزش آنلاین در شرایط بحرانی فعلی گفته است: «با اینکه بیماری مهلک کرونا جان بسیاری از انسان ها را گرفته، اما سعی کردم با آن همراه شوم. از ابتدای شیوع بیماری کرونا تاکنون کلاس‌های آنلاینم را خیلی جدی‌تر از قبل برگزار کرده‌ام و طی این روند، هم در دانشگاه درس می‌دهم و هم درس می‌گیرم. در آموزشگاه‌ها نیز به صورت آنلاین تدریس می‌کنم.
اکبرپور افزوده است: «بیماری کرونا و برگزاری کلاس‌های آنلاین باعث شد که از کارها و رفت و آمدهای زمانگیر و قرارهای اضافه بکاهم و می‌توان گفت حال زندگی ام نسبت به قبل مرتب‌تر و منظم‌تر شده است.»
وحید تاج (آوازخوان موسیقی ایرانی)
«کلاس‌ها را به صورت آنلاین برگزار می‌کنیم زیرا چاره دیگری نیست»
«از میان هفتاد هنرجو، یک یا دو نفر به صورت حضوری در کلاس‌ها حاضر می‌شوند»
وحید تاج
وحید تاج فارغ التحصیل موسیقی است و آهنگسازی را از استادانی چون مصطفی کمال‌پورتراب، شریف لطفی، تقی ضرابی و نادر مشایخی فراگرفته و در زمینه آواز از محضر بزگانی چون علی تاج، کریم صالح‌عظیمی، مظفر شفیعی و محمدرضا شجریان بهره برده است. او که در شهر کرج آموزشگاه موسیقی دارد، در گفتگویی که اواخر خردادماه داشته، گفته است: «کلاس‌ها را به صورت آنلاین برگزار می‌کنیم، زیرا چاره دیگری نیست. البته از آن زمان که شرایط بهتر شد، اعلام کردیم که آموزشگاه باز است و عزیزان می‌توانند سر کلاس ها حاضر شوند، اما در اینباره اجباری وجود ندارد و تاکید کرده‌ام تا جای ممکن از کلاس‌های آنلاین استفاده کنند.»
او افزوده است: «از میان هفتاد هنرجو، یک یا دو نفر به صورت حضوری در کلاس‌ها حاضر می‌شوند و باقی هنرجویان به صورت مجازی و آنلاین از کلاس‌ها استفاده می‌کنند.»
شهریار صدیق (موسیقی‌دان، مدرس موسیقی و سرپرست گروه «راست مغام» تبریز)
«نمی‌توان بچه‌های مبتدی را توسط شیوه آنلاین و مجازی آموزش داد»
«آموزش آنلاین به درد بچه‌هایی می‌خورد که در نوازندگی و اجرا به سطح قابل قبولی رسیده‌اند»
« استاد باید بر نحوه دست گرفتن ساز و نوازندگی شاگرد نظارت داشته باشد»
شهریار صدیق
شهریار صدیق که در زمینه آموزش موسیقی نیز فعال است، طی گفتگویی که در مورخه ۱۱ تیرماه داشته، گفته است: «وضعیت فعلی و بیماری کرونا تاثیر بسیار بدی بر فعالیت آموزشگاه ها داشته است. شما حساب کنید سه ماه به طور کامل تعطیل بوده‌ایم و پس از بازگشایی نیز فقط توانسته‌ایم چهل تا چهل و پنج درصد هنرجویان را مجددا جذب کنیم و باقی که تعدادی از آنها بچه‌ها و خانم‌ها هستند، حاضر نیستند به آموزشگاه بیایند، زیرا واقعا از بیماری کرونا می‌ترسند.»
شهریار صدیق درباره شیوه آموزش آنلاین نیز اینگونه گفته است: «به طور کلی نمی‌توان بچه‌های مبتدی را توسط شیوه آنلاین و مجازی آموزش داد و آنها نیز با این روش به نتیجه نخواهند رسید. طی تجربیاتم می‌توانم بگویم آموزش آنلاین به درد بچه‌هایی می‌خورد که در نوازندگی و اجرا به سطحی قابل قبول رسیده‌اند. برای این دسته از هنرجویان توضیح تصویری درس قابل درک خواهد بود و متوجه توضیحات و خواسته‌های استادان خواهند شد. به اضافه اینکه برخی مقولات باید به صورت حضوری آموزش داده شوند. به عنوان مثال استاد باید بر نحوه دست گرفتن ساز و نوازندگی شاگرد نظارت داشته باشد و این اتفاق جز آموزش به شیوه حضوری میسر نخواهد بود.»
حمید بهروزی‌نیا (نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی)
«فقط در مقطعی که می‌خواهیم نحوه دست گرفتن ساز را به هنرجویان یاد دهیم با مشکلاتی مواجه خواهیم بود»
« آموزش گروهی به صورت آنلاین اصلا شیوه درستی نیست»
حمید بهروزی‌نیا
حمید بهروزی نیا که علاوه بر فعالیت‌های آموزشی و اجرایی سرپرستی گروه «لوتوس» به خوانندگی سینا سرلک را به عهده دارد، طی سال‌های فعالیتش از محضر استادانی چون حسین بهروزی‌نیا، حمید شجاعی، محمدرضا ابراهیمی، ارشد طهماسبی، داریوش پیرنیاکان و زنده یاد هوشنگ ظریف بهره برده است. او یکی از افرادی است که در همان ابتدای شیوع بیماری کرونا شیوه آموزش آنلاین را پیش گرفته و به تولید کلیپ‌های آموزشی در صفحه اینستگرامش پرداخته است.
بهروزی‌نیا، طی گفتگویی که اواخر تیرماه داشته، درباره شیوه آموزش آنلاین موسیقی گفته است: « من پیشتر تجربه آموزش آنلاین داشته‌ام و در اینباره با استادان صحبت کردیم و به این نتیجه رسیدیم که کلاس‌های آموزشگاه را آنلاین برگزار شود.»
او درباره کلاس‌های آنلاین انفرادی افزوده است: «به نظرم فقط در مقطعی که می‌خواهیم نحوه دست گرفتن ساز را به هنرجویان یاد دهیم با مشکلاتی مواجه خواهیم بود، آنهم اگر تصویر و نحوه فیلمبرداری دچار ایراد باشد. اما اگر فضای کلاس، نوع دوربین و زاویه و جایگاه آن مناسب باشد طوری که معلم و شاگرد متقابلا یکدیگر را ببیند این اشکال رفع خواهد شد.»
بهروزی‌نیا درباره کلاس‌های گروهی آنلاین نیز اینگونه نظر داده است: «به نظرم برگزاری آنلاین کلاس‌های گروه نوازی اتفاق جالب و موثری نیست و نتایج مثبتی در بر نخواهد داشت. مثلا زمانی که بخواهیم با یک هنرجو یا یک نوازنده و فرد دیگر همزمان بنوازیم، هماهنگی‌های لازم صورت نمی‌گیرد و صداها همزمان نخواهند بود. لذا به نظرم آموزش گروهی به صورت آنلاین اصلا شیوه درستی نیست.»
سولماز اسرافیلی (نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی کودک و نوجوان)
«شیوه آنلاین از شیوه حضوری چیزی کم ندارد اما آنرا را برای زمان طولانی تایید نمی‌کنم»
«ترجیح ما برای برگزاری کلاس‌های آنلاین این بود که بین کلاس‌ها فاصله نیفتد»
سولماز اسرافیلی
سولماز اسرافیلی که از شاگردان ناصر نظر بوده، سال‌هاست در زمینه آموزش موسیقی کودکان و نوجوانان فعالیت می کند و برای تمرکز بر این موضوع آموزشگاهی دایر کرده است.
اسرافیلی که نوزدهم خردادماه گفتگو کرده، درباره شیوه آموزش آنلاین گفته است: «حدود سه ماه است که کلاس‌ها را به صورت آنلاین برگزار می‌کنم. البته پیش تر این رویه را با هنرجویان خارج از کشور در زمینه آموزش پیانو تجربه کرده بودم و به همین دلیل در شرایط فعلی که با بحران بیماری کرونا مواجهیم، با مشکل خاصی مواجه نشده‌ام.»
او افزوده است: «از کلاس‌های آنلاین راضی هستم و بچه‌ها با این شیوه به خوبی تمرین می‌کنند و می‌توان گفت شیوه آنلاین از شیوه حضوری چیزی کم ندارد. البته این روش را برای طولانی مدت تایید نمی‌کنم. به هرحال تمایل و ترجیح ما برای برگزاری کلاس‌های آنلاین این بود که بین کلاس‌ها فاصله نیفتد و من نیز تلاش می‌کردم با استفاده از ابداعات و ایجاد جذابیت‌ها، همان هیجان‌های کلاس‌های حضوری را در بچه‌ها ایجاد کنم و خوشبختانه آنها نیز پیشرفت خوبی داشته‌اند و همکاری مادرها نیز بسیار عالی بوده است.»
ژاله احمدی‌ایرایی ( آهنگساز، خواننده موسیقی ایرانی و سرپرست گروه «آیشم»)
«تمرینات گروهی با دور هم جمع شدن و تعامل و تمرین و ساز زدن به نتایج مثبت می‌رسد»
ژاله احمدی‌ایرایی
ژاله احمدی ایرایی، یکی از هنرمندان خطه مازندران است که سرپرستی گروه «آیشم» را به عهده دارد. «آیشم» تنها گروه بانوان مازندران است که به موسیقی فولکوریک مازندران توجه دارد و تمام نوازندگان آن خانم هستند.
ژاله احمدی‌ایرایی طی گفتگویی که اوائل تیرماه داشته، درباره شیوه تمرینات گروهش در ایام همه‌گیری بیماری کرونا گفته است: «در حال حاضر تمریناتمان به صورت مجازی برگزار می‌شود تا لااقل اعضای گروه تمریناتشان را داشته باشند. اما واقعیت این است که تمرینات گروهی با دور هم جمع شدن و تعامل و تمرین و ساز زدن به نتایج مثبت می‌رسد؛ بنابراین تمرینات و حضور در فضای مجازی آنطور که باید پاسخگو نیست و نتایج درخوری در بر نخواهد داشت. در واقع ویژگی و خاصیت گروه‌نوازی به همان دور هم جمع شدن‌هاست.»
میلاد عمرانلو (نوازنده، آهنگساز و سرپرست گروه «آوازی تهران»)
«با توجه به پایین بودن سرعت اینترنت بستر لازم برای فعالیتها و آموزش‌های آنلاین وجود ندارد»
میلاد عمرانلو
میلاد عمرانلو، موسس و سرپرست گروه «آوازی تهران» است و طی سال‌های فعالیتش در ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر موسیقی ملی، گروه کر نوری، ارکستر موسیقی نو و ارکستر ازنابروک آلمان حضور داشته است. او به اتفاق اعضای گروهش و همراهی خوانندگان دیگر کشورها، چندی پیش ویدئوی خانگی «این نیز بگذرد» را در قالب آکاپلا (بدون همراهی ساز و تنها با صدای خواننده) ارائه کرده و پیش از آن نیز قطعه‌ای از زنده یاد ثمن باغچه‌بان، با عنوان «شرکو» را به صورت خانگی تولید کرده است.
میلاد عمرانلو طی مصاحبه‌ای که اواخر تیرماه داشته، درباره کم و کیف شیوه آموزش آنلاین گفته است: « اگر از چند اجرای آنلاین که ممکن است با توجه مردم نیز مواجه شوند بگذریم، واقعیت این است که نه تنها کار کردن در چنین شرایطی به صورت گروهی بسیار سخت شده؛ بلکه تا حدودی نیز به اتفاقی ناممکن بدل شده است.»
او در ادامه، درباره شیوه آموزش، تمرین و اجرای آنلاین گفته است: « متاسفانه با توجه به پایین بودن سرعت اینترنت در کشور، بستر لازم حداقل برای فعالیتها و آموزش‌های آنلاین وجود ندارد. با توجه به اینکه بیش از چهارماه از تعطیلی تمرینات و کلاس‌های گروهی می‌گذرد، اگر کیفیت اینترنت خوبی داشتیم حداقل کلاس های آنلاین می توانستند به موزیسین ها و هنرجویان و ادامه فعالیتها کمک کنند. به نظرم مسئولان مربوطه باید در اینباره چاره ای بیاندیشند.»
امیرحسین طریقت (نوازنده تنبک، آهنگساز، مدرس موسیقی و مدیر یکی از آموزشگاه های پایتخت)
«آموزش آنلاین آنطور که باید نتایج مثبتی نداشت و بازخوردهای خوبی از آن نگرفتیم»
«کلاس‌های آنلاین برای هنرجویانی که تازه به یادگیری موسیقی پرداخته‌اند اصلا مناسب نیست»
امیرحسین طریقت
امیر حسین طریقت ابداع‌گر ساز کوبه ای «نوبانگ» است و سرپرستی دو گروه «داتا» و «طریقت» را به عهده دارد. او که سال‌هاست به صورت متمرکز در زمینه آموزش فعال است، طی گفتگویی که هفته‌های گذشته داشته، درباره شیوه آموزش آنلاین و مزایا و معایب آن توضیحاتی داده است.
طریقت گفته است: «پس از بحران کرونا و ایجاد دستور العمل‌هایی مبنی بر جلوگیری از شیوع بیماری، آموزشگاه ما نیز از دهم اسفند تا اردیبهشت‌ماه تعطیل بود. پس از این مقطع، برگزاری کلاس‌های آنلاین به ما پیشنهاد شد. در همین راستا تعدادی هنرجو گرفتیم و به آموزش آنلاین آنها پرداختیم و پس از مدتی نیز برگزاری کلاس به این شیوه را تعطیل کردیم، زیرا آنطور که باید نتایج مثبتی نداشت و بازخوردهای خوبی از آن نگرفته‌ایم؛ لذا شخصا از آموزش آنلاین رضایت ندارم»
طریقت در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته است: «به نظرم کلاس‌های آنلاین برای هنرجویانی که تازه به یادگیری موسیقی پرداخته‌اند اصلا مناسب نیست، اما بنا به شرایط و وضعیت موجود مجبوریم آن را تجربه کنیم.»
سیدجلال محمدی (پژوهشگر، نوازنده، آهنگساز و سرپرست گروه «آوای تبری»)
«آموزش مجازی و آنلاین صرفا برای رفع اشکال خوب است»
«کاستن تعداد جلسات و افزودن زمان کلاس ها تمهیدی برای عدم برگزاری کلاس های آنلاین است»
سیدجلال محمدی
سیدجلال محمدی که سال‌ها در زمینه آموزش و فعالیت‌های اجرایی فعال بوده و حال رییس انجمن موسیقی مازندران است و ریاست واحد موسیقی حوزه هنری این استان را به عهده دارد، طی گفتگویی که ششم مردادماه داشته، درباره شیوه آموزش و فعالیت‌های مجازی و آنلاین توضیحاتی ارائه کرده است که در پی می‌آید.
سیدجلال محمدی گفته است: «راستش با آموزش آنلاین و برگزاری کنسرت های آنلاین موافق نیستم و به این شیوه‌ها اعتقاد ندارم.شخصا معتقدم شیوه آموزش مجازی و آنلاین صرفا برای رفع اشکال خوب است. به نظرم چنین روشی برای افردی که در کلاس‌های حضوری مباحث آموزشی را یاد گرفته‌اند و برخی موارد را متوجه نشده اند یا مثلا در خارج از کشور زندگی می‌کنند و و کلیت مباحث را آموخته‌اند و اشکالات جزیی دارند، روش کارآمدتری است. با آموزش آنلاین نمی‌توان هنرمند شد.»
او در بخشی دیگر از صحبت‌هایش گفته است:«من در شرایط فعلی اصلا کلاس‌های گروهی برگزار نمی‌کنم و نحوه آموزشم به صورت انفرادی است. حین آموزش نیز ضمن ضدعفونی محیط و زدن ماسک و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی حداقل دو متر با شاگردانم فاصله دارم.»
محمدی در ادامه برای برگزاری کلاس‌های حضوری نیز پیشنهاد و تمهیدی ارائه کرده و گفته است: « من کلاس‌هایم را هر دو هفته یک بار برگزار می‌کنم و مدت زمان آن به جای بیست دقیقه یک ساعت است. در شرایط بحرانی فعلی این روش راهکاری موثر است که از ابتلا به بیماری کرونا و شیوع آن جلوگیری می‌کند. معلمان و استادان می‌توانند طی یک ساعت درس‌های بیشتری را به هنرجویان ارائه دهند. طی این روند هنرجویان مباحث بیشتری را در یک جلسه می‌آموزند و برای تمرین دروس زمان بیشتری دارند، به اضافه اینکه می توانند از روش‌های آنلاین و مجازی برای رفع اشکالات خود بهره ببرند.»
