یادبودحسین دهلوی
روز سه شنبه موسیقی ایران یکی از بزرگ‌ترین موسیقی‌دانانِ خود را از دست داد. «حسین دهلوی» تاثیرات بسیار زیادی بر موسیقی ایران گذاشته است از خلق آثاری بسیار ماندگار تا نوآوری‌ای‌هایی که در موسیقی سنتی ایران انجام داد. او همچنین در پیوند اپرا و باله با قصه‌های ایرانی نیز گام‌های مهمی برداشت؛ اما یکی از مهم‌ترین اقداماتِ او تربیت شاگردانی برجسته در موسیقی معاصر ایران است.
او تمامِ عمر در حسرتِ اجرای اپرای «مانا و مانی» بود؛ هرچند بخش‌هایی از این اپرا طی ۵ شب از تاریخ ۱۷ تا ۲۱ مهر سال ۹۱ در تالار رودکی به اجرا در‌آمد و بخشی از موسیقی ارکستری این اپرا هم در سال ۱۳۷۹ به همت علی رهبری، رهبر و آهنگساز معروف ایرانی و به یاری ارکستر فیلارمونیک براتیسلاوا اجرا و ضبط شد. با بزرگانِ موسیقی ایران (هوشنگ کامکار، علی رهبری و کامبیز روشن‌روان) درباره‌ی او سخن گفته‌ایم:
- *هوشنگ کامکار (آهنگساز)
آقای دهلوی با تمام جدیت هنرستان موسیقی ملی را سال‌های سال اداره کرد و شاگردانی را تربیت کرد که در حالِ حاضر همه‌شان جزو اساتید موسیقی ایران هستند. ایشان در موسیقی ایران بسیار زحمت کشیدند و من خودم را مدیونِ ایشان می‌دانم. نه تنها من که تمام آهنگ‌سازانی که هم‌اکنون مشغول فعالیت هستند به شکلی مرهونِ زحماتِ ایشان هستیم. من بسیار بسیار متاسفم که ایشان آرزوی اجرای اپرای «مانا و مانی» را با خودش به خاک برد و این باعث تاسف و شرمندگی جامعه‌ی ایران است.
- *علی رهبری (رهبر ارکستر)
فکر می‌کنم استاد دهلوی که در حقیقت استادِ کسانی چون من، حسین علیزاده و داریوش طلایی و بسیاری دیگر بودند. ایشان شخصیتی واقعا بی‌نظیر (چه از لحاظِ آموزگاری و چه انسانیت) بودند. متاسفم که باید بگویم ایران قدر «حسین دهلوی» را ندانست. ممکن است حالا که فوت شده‌اند، بسیاری سر خاک ایشان بیایند (حتی آنانی که ایشان را اذیت کردند)، اما وقتی حالشان خوب بود از دستِ بسیاری زجر کشیدند. من به یاد دارم که ایشان برای دستمزد اندکی از یک آموزشگاه موسیقی به آموزشگاه موسیقی دیگری می‌رود تا بتوانند زندگی‌شان را اداره کنند. صحبت کردن از ایشان برای من بسیار سخت است؛ چون من ساعت‌های بسیار با ایشان هم‌صحبت بودم و از افسردگی‌ها و دلخوری‌های ایشان آگاه بودم؛ ضمن اینکه شانسِ این را داشتم تا آن زمان که در هنرستان موسیقی فعالیت می‌کردم، تا دیروقت برای هارمونی و کنترپوان من کار کنند. من نمی‌توانم دلخوری‌ام را از کسانی که به ایشان ظلم کردند، پنهان کنم و حالا بسیار متاسفم که بعد از درگذشتِ استاد دهلوی و پورتراب، تنها «احمد پژمان» برای ما مانده است.
- *کامبیز روشن‌روان
آقای «دهلوی» یکی از تاثیرگذارترین هنرمندان موسیقی در دوران معاصر (از لحاظ مدیریتی، آموزش و آهنگ‌سازی) بودند و این سه وجهِ غالب در زندگی ایشان بود. استاد دهلوی زمانی که به مدت ده سال به‌عنوان مدیر در هنرستان موسیقی ملی فعالیت می‌کردند، این هنرستان به شکلِ کامل دگرگون شد و در همین دوران کسانی تربیت و فارغ‌التحصیل شدنند که امروز جزو بهترین و شناخته‌شده‌ترین موسیقی‌دانانِ امروز هستند.
ایشان همچنین برای سالیانی دراز، رهبری ارکستر می‌کردند؛ این آثار به لحاظ ساختار موسیقی ایرانی، ساختار نوینی دارد که اگر بخواهیم به لحاظ تاریخی به آن نگاه کنیم، می‌بینیم ادامه‌ی منطقی آثار روح‌الله خالقی است؛ در حالی که ایشان هیچ‌وقت شاگرد آقای خالقی نبوده است. استاد دهلوی آهنگ‌سازی است که از لحاظِ مختلف بر روند موسیقی ایران تاثیرگذار بوده و مسیری را طی کرده که یک مسیر کاملا نوین و استثنایی در موسیقی معاصر ماست.
