ساز نقاره (ناقاره) و نقاره زنی

«نقاره» از ساز‌های کوبه‌ای به شمار می‌رود که متشکل از دو طبل کوچک متصل به هم می‌باشد و توسط نقاره چی به وسیله دو چوب نواخته می‌شود. بر روی آن پوستی از جنس پوست گوساله، بز یا شتر می‌کشند.

در دانشنامه بریتانیکا درباره نقاره (Kettle drum) چنین نوشته شده است:
«بنیاد و سرچشمه نقاره ناروشن است و باید آن را در مشرق زمین جست، رومی‌ها و یونانیان آن را به‌خوبی می‌شناختند، لیک در همان حال به آن مانند یک ساز رزمی بیگانه می‌نگریستند.»

این ساز در انواع و اندازه‌های مختلف در نقاط مختلف کشور وجود دارد؛ به عنوان مثال در مازندران و گیلان از دو کاسه سفالین که یکی کمی کوچک تر از دیگری است تشکیل شده و قطر دهانه یکی ۱۶ و دیگری ۲۲ سانتی متر است. این ساز را معمولا با دو چوب و گاهی با دست می‌نوازند.

نقاره فارس نیز مانند دیگر نقاره‌ها جفتی است، شکل آن‌ها خمره‌ای بوده و از آن‌ها بزرگ تر است و در اندازه‌های هر یک نسبت به دیگری اختلاف زیادتری وجود دارد ؛ به عبارتی قطر دهانه یکی ۲۳ و دیگری ۳۷ سانتی متر است.

در استان کرمان دو نوع نقاره رواج دارد؛ یکی نقاره‌های سفالی که در مناطقی همچون امیرآباد شول رایج است و دیگری نقاره‌های فلزی که در منطقی  همچون شهر بابک و شهداد به کار می‌رود.

در یکی از امامزاده‌های شهداد به نام امامزاده زید، مراسم نقاره نوازی به صورت روزانه و در دو نوبت (قبل از طلوع آفتاب و هنگام غروب  اجرا می‌شود. در اصطلاح محلی به این نقاره ها، طبل امامزاده می‌گویند و دلیل اجرای آن را یادآور شکوه و معنویت امامزاده می‌دانند. نقاره‌های این امامزاده بسیار قدیمی هستند. تمام این سازها وقف امامزاده شده اند. بر روی بدنه یکی از سازها تاریخ ۱۲۴۰ قمری (۱۲۰۳ شمسی) حک شده است.

در اصطلاح محلی کرمان به نقاره بزرگ «ناقاره» و به نقاره کوچک «زیل» می‌گویند. واژه نَقّاره، نقاره، نکاره، نگرا (nagora) از واژه عربی نقر (naqr) به معنی «زدن» و «کوبیدن» است.

در زبان ترکی آذربایجانی به آن «قوشا ناقاره» می‌گویند که قوشا به ترکی به معنی «جفت» است؛ یعنی ناقاره‌ای که دارای جفت کاسه است؛ البته باید گفت که در آذربایجان به ساز ضربی که دو رویه آن پوست دارد و با دست به یک طرف آن ضرب می‌گیرند نیز ناقارا می‌گویند. زمانی این ساز، دهل محسوب می‌شد و نوازنده با چوب‌های کوچک با آن می‌نواخت.

در مازندران نیز به آن دِسَر کوتِن (desarkuten) می‌گویند که به معنی «بر روی دو سر کوبیدن» {کوفتن} است.