ترانه‌ای برای همبستگی: چگونه موسیقی می‌تواند شهروندانی فعال بسازد؟ (۱)
آیا موسیقی می‌تواند در ایجاد همبستگی در جوامع و شکل دادن به یک جامعه‌ی مدنی نقش‌آفرین باشد؟ این سوالی است که برخی «موسسات برخاسته از جامعه» (Community – Based Institutions) در زمینه آموزش موسیقی سعی دارند تجربه‌هایی برای آن خلق کنند. یک نمونه از این موسسات، موسسه‌ی موسیقی جامعه (Community Music Work (CMW)) واقع در شهر پراویدنس (Providence) در ایالت رود آیلند (Rhode Island) در امریکا می‌باشد. این موسسه نزدیک به سه دهه است که مشغول فعالیت بوده و ماموریت خود را چنین تعریف می‌کند:
«هدف ما ایجاد یک جامعه شهری منسجم، از طریق آموزش موسیقی و اجراهایی است که زندگی کودکان، خانواده ها و نوازندگان را متحول می‌کند.» سباستین روث (Sebastian Ruth) بنیانگذار این موسسه که خود موسیقی‌دان و رهبر ارکستر می‌باشد، معتقد است که از طریق تجربه‌ی آموختن و اجرای موسیقی، می‌توان شهروندانی تربیت کرد که در حیات جامعه‌ی خود مشارکت داشته باشند.
در واقع آموختن و اجرای موسیقی را فرصتی برای ورود و مشارکت در جامعه می‌داند. سباستین و همکارانش در “CMW” از این دیدگاه فریره (Freire)، فیلسوف برزیلی (۱۹۲۱ – ۱۹۹۷) الهام گرفته‌اند که هدف واقعی آموزش این است که ما را قادر سازد تا وارد گفتگویی شویم که به تغییر جهان کمک کند. آنها آموزش و اجرای موسیقی را بستری برای این گفتگو می‌دانند. بستری که کمک می‌کند ساکنان یک جامعه با هم تعامل داشته و این تعامل صرفا منحصر به همسالان نباشد، بلکه گروه‌های سنی مختلف را نیز بهم نزدیک کند.
موسسه‌ی موسیقی جامعه (CMW) با همکاری چند نهاد دیگر در نوامبر سال ۲۰۱۱ سمپوزیومی با موضوع «موسیقی و جامعه‌ی مدنی» در پراویدنس آمریکا، برگزار کرد و نشریه‌ای از نتایج این سمپوزیوم در فوریه ۲۰۱۲ توسط این موسسه با نظارت سباستین روث به چاپ رسیده. در این متن بخش‌هایی از این نشریه که ترجمه و تلخیص شده به همراه دیدگاه‌های نگارنده که از تجربه در زمینه‌ی آموزش موسیقی و فعالیت‌های اجتماعی سرچشمه می‌گیرد ارائه شده است.
ابتدا لازم است تعریف شهروند در یک جامعه‌ی مدنی تا حدی بررسی شود.با الهام از نظریات ماکسین گرین (Maxine Greene) متخصص در فلسفه آموزش، فعال اجتماعی و نویسنده آمریکایی (۱۹۱۷ – ۲۰۱۴) می‌توان ویژگی‌های یک شهروند را چنین توصیف کرد: «شهروند کسی است که به تمامیت افراد و گروه‌های دیگر در جامعه احترام بگذارد»؛ نتیجه این احترام، احساس خویشاوندی و حس تعلق در افراد نسبت به جامعه است. آنها خود را عضوی از جامعه می‌دانند؛ از ویژگی‌های اساسی این شهروندان می‌توان به توانایی گوش دادن و توجه کامل و تلاش برای یافتن زمینه‌ها، علایق و موضوعات مشترک در عین ارج نهادن تنوع و تفاوت‌ها اشاره کرد. یک شهروند در این جامعه احساس می‌کند که در خانه‌ی خودش است، صدایش شنیده می‌شود، برای شناخت دیگری اهمیت قائل است و در این جامعه امکان ارتباط و دسترسی بین ساکنان نیز وجود دارد.
